„Zawsze myślałam, że jestem odłączona od ciała, ale może po prostu nie wiedziałam, jak je poczuć.”
Odczucia somatyczne to fizyczne wrażenia tworzone przez wszelkiego rodzaju aktywności zachodzące w ciele, które odbieramy np. jako mrowienie, ucisk, ciężar, drżenie itp. Perystaltyka jelit, krążenie płynów ustrojowych w ciele, zmiany biochemiczne, wdech i wydechy, a także ruchy mięśni, ścięgien czy więzadeł – wszystkie te zjawiska powodują odczucia somatyczne.
Nasze odczucia somatyczne wpływają na nasz stan wewnętrzny, intensyfikując dobre samopoczucie lub cierpienie. „Motyle w brzuchu” to znak, że jesteśmy podekscytowani, ciężar w klatce piersiowej może informować nas o smutku; napięcie w szczęce o tym, że doświadczamy gniewu; wrażenie wypełnienia w klatce piersiowej mówi nam, że odczuwamy spokój; mrowienie w całym ciele może wskazywać na strach lub ekscytację.
Osobom, których uwaga kieruje się ku przeszłym wydarzeniom i przyszłym trudnościom, nauczenie się zauważania swoich odczuć somatycznych i opisywania ich na bieżąco może pomóc w pozostaniu w „tu i teraz”. Ci, którzy czują się odłączeni od siebie, zdezorientowani własnymi reakcjami albo pozbawieni kontaktu ze swoimi potrzebami lub pragnieniami, mogą ten kontakt ze sobą na powrót nawiązać, gdy zaczną zwiększać świadomość swoich odczuć i korzystać z informacji płynących z ciała.
Zyskanie świadomości odczuć somatycznych otwiera przed nami zupełnie nowe ścieżki eksploracji, wzbogacając nasze doświadczenie wewnętrzne i wzmacniając poczucie żywotności.
Jeśli masz nawyk odłączania się od własnego ciała, pamiętaj, że początkowo działanie to było środkiem adaptacyjnym, twoim mechanizmem ochronnym, który pomagał ci radzić sobie w trudnych sytuacjach.
Gdy rozpoczynasz pracę z doświadczaniem odczuć w ciele, to początkowo, ich świadomość może wyzwalać emocje, które wydają się być poza twoją kontrolą, zwłaszcza jeśli zmagasz się z doświadczeniem traumy. Jeśli ciebie to dotyczy, twój terapeuta może ci pomóc, abyś łagodnie połączyła się na nowo ze swoimi odczuciami, przeznaczając tyle czasu, ile potrzebujesz na dostrojenie się do odczuć fizycznych płynących z twojego ciała w regulujący dla ciebie sposób.
Odczucia fizyczne mogą wpływać na nasze przekonania.
Opisanie negatywnego przekonania lub emocji jako „myśli” i „emocji”, wywołanej odczuciami somatycznymi w bieżącym momencie, może pomóc w uświadomieniu sobie, że przekonania i emocje to często nasze doświadczenia, a nie żadne „prawdy” czy „fakty”.
Napięcie odczuwane w ciele może nam mówić, że nie jesteśmy bezpieczni, a rozluźnienie mięśni może nas informować o dobrostanie. Pustka w klatce piersiowej może nam mówić, że jesteśmy samotni i brakuje nam wsparcia, a odczucie związane z pełnym oddechem lub uniesieniem podbródka może łączyć się z naszym przekonaniem na własny temat, np.: „Jestem wartościowa”, „jestem kompetentny”. Jedno przekonanie może się wydawać prawdziwe, bo jego wypowiadaniu towarzyszy reakcja trzewna, a inne nieprawdziwe, bo generuje ono odmienne, sprzeczne odczucie.
Większość z nich przetwarzamy nieświadomie i bezwiednie na nie reagujemy. Możemy nawet nie mieć świadomości własnych odczuć o ile nie są one ewidentnymi, intensywnymi wrażeniami odczuwanymi w ciele, takimi jak np. dyskomfort fizyczny, ból czy odczucia generowane przez nadmierne pobudzenie lub silne emocje.
Umiejętność doświadczania odczuć somatycznych oraz słów do ich opisu może nam pomóc w „odczytywaniu” ważnych wskazówek w ciele, w zyskiwaniu większej świadomości naszego bieżącego doświadczenia i ogólnie w pełniejszym odczuwaniu samego siebie.
Większość z nas nie posiada rozbudowanego repertuaru słów do opisania swoich odczuć w ciele. Możesz doświadczać dobrego lub złego czy przyjemnego lub nieprzyjemnego uczucia w ciele, ale nie mieć słów na opisanie wielu różnych właściwości tego odczucia fizycznego. Zwiększanie zasobu słów w celu rozwinięcia bardziej ekspresyjnego repertuaru może pogłębić nasze doświadczenia bogactwa i różnorodności odczuć somatycznych. Np. dobre odczucie somatyczne można opisać jako energetyzujące, odświeżające, odżywcze, rozgrzewające, albo jako spokojne, stabilne, rozluźnione, ciepłe, pulsujące.
Często mylimy odczucia z emocjami.
Gdy próbujemy opisać odczucia fizyczne w ciele, bardzo często używamy słów odnoszących się do emocji, jakich jak smutny, zły, wesoły, a nie do odczuć fizycznych, np. ciężki, odrętwiały, lekki itp.
Słowa opisujące odczucia w ciele są często mylone nie tylko ze słowami odnoszącymi się do emocji, ale także z tymi służącymi do wyrażania znaczeń, interpretacji i przekonań. Np. możemy interpretować odczucie zwiększonego pobudzenia (przyspieszone tętno, napięcie, uczucie dużego pobudzenia) jako komunikat: „świat nie jest bezpieczny”, bo doświadczaliśmy podobnych odczuć w dzieciństwie, kiedy np. rodzice się kłócili. W naszym dorosłym życiu, możemy wchodzić w podobny stan, gdy znajdziemy się w sytuacji, która taką reakcję w naszym ciele wyzwoli, a my od razu wejdziemy w naszą interpretację i powiązane z nią emocje. Jeśli jednak oddzielimy emocje i przekonania od odczuć fizycznych i skupimy się tylko na ciele, to zyskają one bardziej neutralny charakter.
Kierowanie uważności wyłącznie ku odczuciom somatycznym i używanie odpowiedniego słownictwa do nazywania odczuć okazuje się być szczególnie pomocne wtedy, gdy nasze emocje i przekonania wyrywają nas z bieżącej chwili.
Gdy odróżnimy odczucia somatyczne od emocji i przekonań możemy zacząć z nimi pracować i świadomie je przeżywać. Zyskanie umiejętności zauważania fizycznych odczuć w ciele i rozróżniania myśli, emocji i odczuć somatycznych często jest sposobem na wyplątanie się z błędnego koła autodestrukcji.
Jeśli chciałabyś zyskać większą świadomość odczuć płynących z ciała, nauczyć się znajdywania słów do ich opisu i zgłębiania myśli, emocji, obrazów, ruchów oraz wspomnień, które im towarzyszą, to zapraszam cię na sesje pogłębionej pracy z ciałem w coachingu somatycznym.
Masz pytania napisz do mnie kontakt@exploreself.pl lub zadzwoń, wyślij sms 603713537
Pisząc ten tekst korzystałam z materiałów:
Własnych z kursu Bodynamic
Psychoterapia sensomotoryczna, Pat Odgen, Janina Fischer